De euro steeg woensdag in de Europese handel ten opzichte van een mandje van wereldvaluta's, waarmee de winst ten opzichte van de Amerikaanse dollar voor de derde opeenvolgende sessie werd voortgezet en een hoogtepunt van drie maanden werd bereikt. De stijging werd ondersteund door aanhoudende verkoopdruk op de valutamarkt in aanloop naar de kerstperiode.

De euro heeft ook steun gekregen door de afnemende verwachting dat de Europese Centrale Bank de rente in februari 2026 zal verlagen, met name door de verbeterende economische activiteit in de eurozone in de afgelopen weken, en de verwachting dat deze verbetering zal aanhouden naarmate de neerwaartse risico's afnemen.

Prijsoverzicht

• Wisselkoers euro vandaag: De euro steeg met ongeveer 0,15% ten opzichte van de dollar naar $1,1808, het hoogste niveau sinds 25 september, vanaf een openingskoers van $1,1794, na een intraday-laagtepunt van $1,1786 te hebben bereikt.

• De euro sloot de sessie van dinsdag af met een stijging van 0,3% ten opzichte van de dollar, waarmee de tweede dag op rij winst werd geboekt. Dit te midden van de hoop dat de Europese Centrale Bank de rentetarieven zo lang mogelijk ongewijzigd zal laten tot 2026.

De Amerikaanse dollar

De Amerikaanse dollarindex daalde woensdag met 0,1%, waarmee de verliezen voor de derde opeenvolgende sessie werden voortgezet en een laagste punt in tweeënhalve maand werd bereikt. Dit weerspiegelt de aanhoudende zwakte van de Amerikaanse munt ten opzichte van een mandje van belangrijke en secundaire valuta.

Deze verliezen komen te midden van actieve verkoop van de dollar in aanloop naar de kerst- en nieuwjaarsvakantie, en onder druk van voorzichtige opmerkingen van sommige functionarissen van de Federal Reserve, die de groeiende bezorgdheid over de zwakte op de Amerikaanse arbeidsmarkt benadrukten.

Eric Bregar, hoofd van de afdeling risicomanagement voor valutahandel en edelmetalen bij Silver Gold Bull in Toronto, zei dat de Amerikaanse dollar volgend jaar zou kunnen verzwakken, in ieder geval in het eerste kwartaal, omdat de Federal Reserve steeds vaker zal moeten erkennen dat de arbeidsmarkt er niet goed voor staat.

Bregar voegde eraan toe dat de Fed mogelijk gedwongen zal worden om grotere concessies te doen op het gebied van renteverlagingen dan tot nu toe het geval is geweest. Hij merkte op dat de markten lagere rentes willen en dat de verwachtingen groeien voor een nieuwe, meer gematigde voorzitter van de Federal Reserve die dit resultaat zou willen bereiken.

Europese rentetarieven

• De geldmarktverwachting voor een renteverlaging van 25 basispunten door de Europese Centrale Bank in februari 2026 blijft onder de 10%.

• Om een herziening van deze verwachtingen teweeg te brengen, wachten beleggers op verdere economische gegevens uit de eurozone, waaronder inflatie-, werkloosheids- en looncijfers.

Renteverschil

Na het laatste besluit van de Federal Reserve is het renteverschil tussen Europa en de Verenigde Staten gedaald tot 160 basispunten in het voordeel van de VS, het kleinste verschil sinds mei 2022. Dit ondersteunt verdere winsten van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar.

De Japanse yen steeg woensdag in de Aziatische handel ten opzichte van een mandje van belangrijke en secundaire valuta, en bleef daarmee voor de derde opeenvolgende sessie in de plus ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Deze stijging volgde op krachtige waarschuwingen van de Japanse autoriteiten, die aangaven dat Tokio bereid is in te grijpen om de lokale munt te ondersteunen.

Volgens de notulen van de vergadering van de Bank van Japan in oktober bespraken de beleidsmakers de noodzaak om de rentetarieven verder te verhogen tot een niveau dat als neutraal voor de economie wordt beschouwd. Verschillende van de negen bestuursleden merkten op dat de recente daling van de yen zou kunnen leiden tot excessieve inflatie door hogere importkosten.

Prijsoverzicht

• Wisselkoers Japanse yen vandaag: De dollar daalde met 0,4% ten opzichte van de yen naar 155,55, vanaf een openingskoers van 156,21, na een intradaghoogtepunt van 156,28 te hebben bereikt.

• De yen sloot de sessie van dinsdag af met een stijging van ongeveer 0,4% ten opzichte van de dollar, waarmee de tweede dag op rij winst werd geboekt na sterke waarschuwingen uit Japan over excessieve valutaschommelingen.

Japanse autoriteiten

De Japanse minister van Financiën, Satsuki Katayama, bevestigde dat Japan "volledige bewegingsvrijheid" heeft om drastische maatregelen te nemen tegen de buitensporige volatiliteit van de yen.

Tijdens een persconferentie op dinsdag zei Katayama dat de recente schommelingen van de lokale valuta de fundamentele marktomstandigheden helemaal niet weerspiegelen, maar worden gedreven door speculatie. Dit geeft Tokio een rechtvaardiging om indien nodig in te grijpen op de markt.

Katayama voegde eraan toe dat de regering passende maatregelen zou nemen om buitensporige koersbewegingen tegen te gaan, op basis van de overeenkomst die Japan in september met de Verenigde Staten heeft gesloten over het wisselkoersbeleid.

Eerder op maandagochtend in Tokio uitten zowel de Japanse topdiplomaat voor valutazaken, Atsuki Mimura, als kabinetschef Minoru Kihara hun bezorgdheid over de "scherpe en volatiele" bewegingen op de valutamarkt.

Ze benadrukten dat de Japanse autoriteiten de valutaontwikkelingen nauwlettend in de gaten houden en waarschuwden dat ambtenaren bereid zijn passende maatregelen te nemen indien nodig, een duidelijk signaal van mogelijke interventie om buitensporige volatiliteit te beteugelen.

Bank van Japan

Volgens de notulen van de oktobervergadering van de Bank van Japan, die vandaag in Tokio zijn gepubliceerd, bespraken beleidsmakers de noodzaak om de rentetarieven verder te verhogen tot een niveau dat als neutraal voor de economie wordt beschouwd. Sommige leden betoogden dat dit zou bijdragen aan een stabiele groei op de lange termijn.

Verschillende van de negen bestuursleden waarschuwden dat de recente daling van de yen zou kunnen leiden tot buitensporige inflatie als gevolg van stijgende importkosten.

Tijdens de vergadering van 29 en 30 oktober handhaafde de Bank van Japan de rente op 0,5%, maar gouverneur Kazuo Ueda gaf een duidelijk signaal af dat een renteverhoging eraan zat te komen. De twee leden met een voorkeur voor een strenger rentebeleid, Hajime Takata en Naoki Tamura, verzetten zich tegen dit besluit en stelden tevergeefs voor de rente te verhogen naar 0,75%.

Tijdens de daaropvolgende vergadering in december verhoogde de centrale bank de rente naar 0,75%, het hoogste niveau sinds september 1995. Dit is de tweede renteverhoging in 2025, na een eerdere verhoging in januari.

Uit de notulen van de vergadering in oktober bleek dat veel leden al van mening zijn dat de omstandigheden gunstig zijn voor verdere loonsverhogingen, maar ze willen meer duidelijkheid over de vraag of bedrijven de lonen volgend jaar zullen blijven verhogen, met name gezien de aanhoudende onzekerheid over de gevolgen van hogere Amerikaanse importheffingen.

Japanse rentetarieven

• De marktverwachting voor een renteverhoging van een kwart procentpunt door de Bank van Japan tijdens de vergadering in januari blijft stabiel rond de 20%.

• Om een herziening van deze verwachtingen te bewerkstelligen, wachten beleggers op verdere gegevens over inflatie, werkloosheid en lonen in Japan.

Na maandenlang in het duister te hebben gedoken, ontvingen de markten vorige week eindelijk inflatiecijfers. De langverwachte consumentenprijsindex van november gaf een officieel inzicht in de dagelijkse prijsdruk na een recordlange overheidsstop die de economische kalender had ontregeld.

De cijfers zelf waren beter dan verwacht. De algemene inflatie bedroeg 2,7% op jaarbasis, terwijl de kerninflatie 2,6% bedroeg. Dat was lager dan de bijna 3% waar economen op hadden gerekend, en het hield de inflatie binnen de psychologisch belangrijke "tweehandsband" waar de markten zich op richten in aanloop naar 2026.

Tegelijkertijd was het rapport verre van ideaal of "zuiver". Omdat het Amerikaanse Bureau of Labor Statistics tijdens de shutdown geen prijsgegevens voor oktober kon verzamelen, ontbraken in de publicatie de gebruikelijke maandelijkse veranderingen waarop analisten zich baseren om de trend te peilen. In plaats daarvan leek het meer op een momentopname – een bevestiging van de huidige inflatiestand in plaats van een duidelijk signaal van de toekomstige ontwikkeling.

Dat onderscheid is belangrijk. En niet alleen voor rentetarieven.

Wanneer inflatie een kwestie wordt die Amerika zelf betreft

In 2025 was inflatie niet langer slechts een kwestie van prijzen. In plaats daarvan werd het onderdeel van een bredere vraag die markten zich stelden over de Verenigde Staten zelf: of Amerikaanse activa nog steeds de 'premie' verdienen die ze al meer dan een decennium genieten, van aandelen en obligaties tot de dollar zelf.

Op dat vlak boden de details van het CPI-rapport weinig geruststelling. De prijzen voor meubels en 'huishoudelijke benodigdheden' – een brede categorie die alles omvat van kopjes en bestek tot schoppen en grasmaaiers – bleven stijgen doordat bedrijven de hogere importkosten als gevolg van invoertarieven doorberekenen. Ook de voedselinflatie bleef hardnekkig, met een prijsstijging van ongeveer 5% voor vlees, gevogelte en eieren in het afgelopen jaar. De woonkosten bleven eveneens stijgen, met een toename van circa 3% op jaarbasis.

Deze combinatie is inmiddels een bekend gegeven: ongelijkmatige inflatie van goederenprijzen, tarieven die stilletjes op de achtergrond hun werk doen, en aanhoudend hoge huren en woonkosten. Voorzitter Jerome Powell van de Federal Reserve heeft herhaaldelijk gewezen op het handelsbeleid als een van de redenen waarom de inflatie de verwachtingen heeft overtroffen, maar benadrukte tegelijkertijd dat de autoriteiten meer duidelijkheid nodig hebben voordat ze kunnen concluderen of de prijsdruk een eenmalige aanpassing is of iets van langere duur. Voor de valutamarkten heeft die onduidelijkheid reële gevolgen.

Waarom inflatie van belang is voor de dollar, zelfs als deze daalt.

Valutamarkten zijn niet altijd gevoelig voor inflatie zelf. Wat telt, is wat inflatie signaleert: over groei, beleid, geloofwaardigheid, bestuur en, misschien wel het allerbelangrijkste, voorspelbaarheid.

De afgelopen tien jaar konden de Verenigde Staten hogere inflatie verdragen zonder dat de munt daaronder leed. Tijdens de pandemie bijvoorbeeld steeg de dollar aanvankelijk sterk als veilige haven en bleef vervolgens jarenlang uitzonderlijk sterk, omdat de Amerikaanse economie beter presteerde dan vergelijkbare landen en de wereldwijde renteverhogingscyclus aanvoerde. Sterkere groei, hogere rendementen, diepe kapitaalmarkten en institutionele stabiliteit – zolang die combinatie standhield, bleef de dollarpremie intact.

In 2025 begon die mix af te brokkelen.

Hoewel de inflatie afzwakte, gebeurde dat te midden van door tarieven veroorzaakte verstoringen, politieke druk op de Federal Reserve en maandenlang ontbrekende gegevens, waardoor het economische beeld moeilijker te interpreteren was. Beleggers vroegen zich niet langer alleen af of de prijzen snel genoeg daalden; ze vroegen zich ook af of de spelregels zelf aan het veranderen waren.

Die herwaardering bepaalde het jaar van de dollar.

Waarom 2025 wellicht de geschiedenis in zal gaan als het jaar waarin de wereld terugdeinsde voor de dollar.

Begin januari stond de dollar aan het begin van het jaar dicht bij zijn recente historische hoogtepunten, gesteund door een rally die al tien jaar duurde. Toen sloeg het tij.

Van januari tot en met juni daalde de dollar met ongeveer 11% ten opzichte van een mandje van belangrijke valuta's – de slechtste prestatie in de eerste helft van het jaar sinds begin jaren zeventig, toen de ineenstorting van het Bretton Woods-systeem en de oliecrisis de wereldorde op zijn kop zetten.

Wat er veranderde, had minder te maken met het monetaire beleid en meer met de verwachtingen. Na de verkiezingen van 2024 gingen de markten er grotendeels van uit dat de VS opnieuw een sterke groei zouden laten zien, gesteund door kapitaalinstromen, veerkrachtige Amerikaanse consumenten en een politiek onafhankelijke Federal Reserve. Dat beeld wankelde in het voorjaar, toen nieuwe tariefaankondigingen en bredere onzekerheid beleggers dwongen om de groei, inflatie en staatsschuld tegelijkertijd te herzien.

Cruciaal was dat de dollar verzwakte, zelfs toen de Federal Reserve weigerde om een spoedige renteverlaging aan te kondigen. In plaats daarvan begonnen de markten een ander scenario in te prijzen: een tragere Amerikaanse groei, afnemende voordelen op het gebied van bestuur en een gebrek aan duidelijkheid. Toen beleggers niet langer geloofden dat de Verenigde Staten onmiskenbaar dominant waren, verloor de rentepremie op de dollar zijn functie.

Kapitaalstromen volgden. Buitenlandse investeerders bezitten meer dan 30 biljoen dollar aan Amerikaanse activa, waarvan een groot deel historisch gezien niet is afgedekt tegen valutarisico – een impliciete gok op een sterke dollar. Toen de munt begin 2025 daalde, begonnen diezelfde investeerders valutahedges toe te voegen, waarmee ze in feite dollars op de markt verkochten. Gezien de omvang van het buitenlandse bezit van Amerikaanse activa kunnen zelfs kleine verschuivingen in hedginggedrag aanzienlijke druk uitoefenen.

Een vloer zonder terugslag

Halverwege het jaar stabiliseerde de daling van de dollar. Enkele sterker dan verwachte economische cijfers in juli, samen met signalen dat de tarieven de economische activiteit minder hard raakten dan gevreesd, droegen bij aan een stabieler sentiment. Maar stabilisatie is geen herstel.

Gedurende het grootste deel van de tweede helft van 2025 bleef de dollar rond zijn dieptepunt schommelen, zijwaarts bewegend zonder overtuigend herstel. Dat gedrag op zich is veelzeggend. De eerste herwaardering van de Amerikaanse dominantie is wellicht voltooid, maar de oude premie is nog niet hersteld – ondanks de opkomst van aandelen in de kunstmatige intelligentiesector.

Toen kwam donderdag het inflatierapport.

Als de CPI-cijfers een duidelijke, ondubbelzinnige deflatoire trend hadden laten zien, had dat wellicht een katalysator kunnen zijn – het idee versterkend dat de inflatierisico's afnamen, dat de Federal Reserve met vertrouwen het monetaire beleid kon versoepelen en dat de VS hun sterke prestaties weer aan het bewijzen waren. In plaats daarvan ontvingen de markten slechts een gedeeltelijk signaal. De inflatie neemt weliswaar af, maar ongelijkmatig; importheffingen drijven de prijzen nog steeds op; de onzekerheid blijft groot. Voor valutamarkten, die duidelijkheid hoog in het vaandel hebben staan, was dat niet genoeg om de heersende dynamiek te veranderen.

Is de dollar in 2026 "uitgefaseerd"?

Dat is de verkeerde vraag. De betere vraag is of de markten de herijking die in 2025 is begonnen zullen voltooien, of dat ze zullen besluiten dat de Verenigde Staten, ten goede of ten kwade, de minst risicovolle plek ter wereld blijven.

Sommige strategen, waaronder die van Morgan Stanley, verwachten een verdere verzwakking van de dollar nu de Amerikaanse groei afneemt, de renteverschillen kleiner worden en buitenlandse investeerders zich blijven indekken tegen risico's. Anderen stellen dat de neergang die blijkt uit recente enquêtes naar het consumentenvertrouwen paradoxaal genoeg een hernieuwde vlucht naar veilige havens zou kunnen veroorzaken, wat de Amerikaanse dollar zou ondersteunen.

Beide uitkomsten zijn plausibel. Wat minder waarschijnlijk lijkt, is een snelle terugkeer naar de moeiteloze dominantie van de dollar die een groot deel van de jaren 2010 kenmerkte.

Wat dit voor ons allemaal betekent

Valutaschommelingen behoren tot de meest abstracte krachten op de markten – een waas van decimalen en grafieken. Totdat ze zich natuurlijk in de praktijk laten voelen. Een zwakkere dollar betekent duurdere buitenlandse reizen, duurdere importproducten – champagne, handtassen, die mooie Franse schoenen waar ik online steeds naar kijk – en over het algemeen minder koopjes. Voor de meeste huishoudens is het een langzame opeenhoping van kosten die het leven net iets duurder doet aanvoelen.

Het echte verhaal is niet de daling van 11% van de dollar, maar de oorzaak ervan. Voor het eerst in lange tijd houden beleggers wereldwijd rekening met de mogelijkheid dat het 'Amerikaanse exceptionalisme' een houdbaarheidsdatum heeft.

Of ze nu gelijk hebben of niet, die verandering in verwachtingen lijkt mij de meest ingrijpende herwaardering van 2025.

Consumenten, die al uitgeput zijn door een langdurige prijsstijging, bereiden zich voor op nieuwe druk – en deze keer komt die van koper.

De koperprijzen zijn voor het eerst ooit boven de $12.000 per metrische ton gestegen, waarmee ze een recordhoogte bereikten op de London Metal Exchange en een nieuwe golf van inflatiedruk in de economie teweegbrachten.

De rally weerspiegelt een volatiele mix van handelsonzekerheid, krappe aanbodzijde en stijgende vraag, waardoor alledaagse producten steeds meer onder druk komen te staan.

Tarieven wakkeren de stijging aan.

De prijzen zijn deels opgedreven door de tarieven die de Amerikaanse president Donald Trump heeft ingesteld. In augustus legde hij een heffing van 50% op halffabrikaten van koper en bepaalde koperderivaten, op grond van bevoegdheden op het gebied van nationale veiligheid.

Hoewel geraffineerd koper – dat ongeveer de helft van de Amerikaanse import uitmaakt – voorlopig nog is vrijgesteld, hebben de maatregelen de wereldwijde handelsstromen al verstoord en het aanbod voor Amerikaanse fabrikanten beperkt.

De impact werd versterkt door de grote vraag eerder dit jaar, toen kopers massaal koper insloegen voordat de importheffingen op 1 augustus van kracht werden. Deze stormloop putte de beschikbare voorraden uit en dreef de prijzen wereldwijd op, waardoor koper recordhoogtes bereikte, zelfs nu de vraag in China, 's werelds grootste koperconsument, is afgenomen.

Het probleem gaat verder dan alleen tarieven.

Tariefheffingen vormen slechts een deel van het verhaal.

De koperprijzen stonden al onder druk na jaren van onderinvestering, waardoor er een tekort was aan nieuwe mijnen in de sector. Tegelijkertijd is de vraag sterk gestegen doordat koper steeds vaker wordt gebruikt in elektrische voertuigen, de modernisering van het elektriciteitsnet, projecten voor hernieuwbare energie en datacenters.

Omdat er op korte termijn weinig nieuwe projecten van start kunnen gaan, verwachten analisten dat de koperprijzen hoog zullen blijven – en consumenten ondervinden daar nu al de gevolgen van.

Een directe klap voor huishoudens.

Koper is in vrijwel elk modern huis te vinden, van elektrische bedrading en leidingen tot verwarmings- en koelsystemen.

Volgens schattingen uit de sector kost het vervangen van de elektrische bedrading in een woning doorgaans tussen de $6.000 en $18.000, en kan dit oplopen tot $30.000 in grotere of oudere woningen – een last die zwaarder is geworden door de stijgende koperprijzen.

Aannemers geven aan dat de stijgende koperprijzen nu al leiden tot hogere offertes voor het upgraden van elektrische panelen, het installeren van stopcontacten en renovatieprojecten, met name in keukens en badkamers.

Huishoudelijke apparaten onder belasting

Ook grote huishoudelijke apparaten ondervinden de gevolgen hiervan. Koelkasten, wasmachines, drogers, vaatwassers en airconditioners zijn voor motoren, compressoren en spoelen grotendeels afhankelijk van koper.

Een enkele wasmachine kan tussen de één en twee pond koper bevatten, terwijl grotere apparaten er nog meer van gebruiken. Naarmate de grondstofkosten stijgen, reageren fabrikanten vaak door de prijzen te verhogen, acties te schrappen of de specificaties van goedkopere modellen te verslechteren.

Auto's — en elektrische voertuigen nog meer blootgesteld aan risico's

Voertuigen vormen een ander knelpunt. Een conventionele benzineauto bevat ongeveer 23 tot 25 kilogram koper, terwijl elektrische voertuigen veel meer gebruiken – vaak tussen de 70 en 90 kilogram – vanwege de hoogspanningsbedrading, accusystemen en elektromotoren.

Daardoor is de prijsvorming van elektrische voertuigen bijzonder gevoelig voor de koperkosten, wat de inspanningen van autofabrikanten om elektrische voertuigen betaalbaarder te maken voor consumenten bemoeilijkt.

Elektronische apparaten zijn niet immuun.

Zelfs elektronische apparaten blijven niet gespaard. Smartphones bevatten doorgaans 15 tot 30 gram koper, terwijl desktopcomputers meer dan een kilo koper kunnen bevatten.

Hoewel het bedrag per apparaat klein lijkt, zorgt de schaal van de wereldwijde productie ervoor dat hogere koperprijzen fabrikanten onder druk zetten, met name in de lagere prijssegmenten van de markt.

Mogelijke gevolgen voor de elektriciteitsrekening

Ook energiebedrijven zouden de gevolgen op middellange termijn kunnen ondervinden. Koper is een essentieel onderdeel van elektriciteitsnetten en -infrastructuur, en hogere kosten zouden uiteindelijk kunnen doorberekenen in de elektriciteitsprijzen naarmate energiebedrijven hun systemen moderniseren om elektrische voertuigen en hernieuwbare energie te ondersteunen.

Kortom, nu de koperprijzen op historisch hoge niveaus blijven, zullen de gevolgen zich vanuit de wereldwijde markten doorvertalen naar de details van het dagelijks leven – wat wereldwijd een extra last vormt voor consumenten.